Yazı dizisi: Geçmişten günümüze Mardin (3)

Bu haftaki yazımımızda açık hava müzesi görünümünde olan Mardin’in başlıca tarihi yapılarını kaleme aldık.

Kasımiye Medresesi: Akkoyunlu Hükümdarı Cihangir oğlu Kasım Padişah Mardin’e atandığı zaman şehri onarmak için hummalı bir faaliyete başlar. Bu özverili çalışmasını taçlandıran ve günümüze kadar mükemmel yapısıyla ayakta durabilen bu çok amaçlı medreseyi yaptırmıştır(1469)

Tuğlu tonozlu revaklar ve yanlara doğru derin tonozlarla genişletilmiş tromp kubbeli Cami, revaklı avluda büyük eyvanın selsebilli kanallarda ortadaki havuza bağlanmıştır. İki teras üzerine iki katlı medrese, cami ve türbe ile birlikte külliye şeklindedir. Mardin merkezde bulunan en önemli eserlerden birisidir.

Zinciriye Medresesi: 1385 yılında melik Necmeddin İsa Bin Muzaffer Davut Bin El Melik Salih tarafından yaptırılmıştır. Mardin merkezde yer alan medresenin yüksekte kurulmasının amacı rasathane olarakta kullanılmasıdır.

Mardin Kalesi: Mardin’in simgesi durumundadır.

Latifiye Camii: Mardin merkezde yer alan yapı, 1314 te Artukoğullarından Melik Salih ve Melik Muzafferin devlet adamlarından olan Abdullatif  Bin Abdullah tarafından yaptırılmıştır.

Ulu Camii: Mardin merkezdeki camilerin en eskisidir. Artuklular zamanında inşa edilmiştir (1176).

Şehidiye Camii ve Medresesi:  Mardin merkezde yer alan yapı 1214 tarihinde Melik Mansur Nasreddin Artuk Aslan tarafından yaptırılmıştır. Minare 1916 yılında Ermeni mimar Lole tarafında inşa edilmiştir.

Melik Mahmut Camii:  Savur Kapı Mahallesindedir. Artuklu Sultanı Melik Mahmut burada defnedildiğinden bu adı almıştır.

Hızır Camii: Mardin Kalesinde bulunmaktadır. Necmeddin İlgazi tarafından yapıldığı söylenmektedir.

Deyrulzafaran Manastırı: Mardin’in 5 km. dışında olup, büyük bir yapıttır. Süryanilerin tarihi ve dini değerleri arasından bu güne kadar ayakta kalan en önemli yapıtlardan biridir.

Tekke Camii ve Şeyh Bekar Odaları: 1445 yılında Kasım Padişahın yeğeni İbrahim Tekye tarafından inşa ettirilen yapı Mardin merkez Gül Mahallesi’nde bulunmaktadır.

Sitti Radiye (Hatuniye) Medresesi: Mardin merkez Gül Mahallesi’nde bulunan medrese 1177 yılında Kutbettin İlgazi’nin annesi Sıtti Radiye tarafından inşa ettirilmiştir.

Şeyh Çabuk Camii: Yapım tarihi belli olmamakla birlikte 15. yy.da bugünkü kimliğini kazanmış olma olasılığı yüksektir. Yapının girişinde bulunan zaviye benzeri yapı 15. yy.daki kolonizasyon siyaseti içinde önemli rol oynayan “tekke” öğesini akla getirdiğinden yapının Akkoyunlu döneminde yapılmış olma olasılığı artmaktadır. Bu Camide, Peygamberimiz Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in postası Abdullah Bin Enes El Cüheyni’nin mezarı bulunmaktadır. Plan; Mardin camiilerinin ve mescitlerinin bir çeşit genel özelliği olarak karşılaştığımız enine yapılan bir plan vermektedir. Batı-Doğu doğrultusunda arkadan çarpık bir şekilde gelişen plan, ortadaki dört kalın paye ile ikiye ayrılmıştır.

Gelecek hafta antik kent olan Dara’yı işlemeye çalışacağız… (Mardin İpekyolu Gazetesi)